Sranan Kukru... lekkerrr, maar wel een uitdaging voor de smaakpapillen...

Normaliter is 'vakantie' voor mij ook een tijd dat ik niet in de keuken hoef te staan en mezelf verwen met veel 'uit eten'. En geloof me... in Suriname is er genoeg om van te genieten.

De Sranan Kukru is één van de meest diverse keukens die er is. Creools, Indonesisch, Chinees, Joods, Nederlands, Indiaas en de inheemse keuken. 

Wat - mij dan tenminste- opvalt is de extreme smaakuitersten. Het is of heel zoet, heel zout, heel bitter, heel zuur of heeeeeeeel pittig. Er lijkt niet die subtiele middenweg: je smaakpapillen krijgen het zwaar te verduren als je je onderdompeld in de Surinaamse keuken.

Ik ben absoluut geen fan van 'sopropo' ook wel de 'alsem-' of 'bitterpeer' genoemd. Ik vind deze veel te bitter. Ik heb hem zelfs in een duur restaurant gegeten in de hoop dat ik hem zelf misschien verkeerd had klaar gemaakt en hij stiekem wel lekker was... maar helaas... het ding is voor mij, wat voor andere 'koriander' is... een duivels ding dat ze beter niet hadden kunnen toepassen in de keuken. Overigens is de antroewa ook enigszins bitter, maar die is -voor mij- wel eetbaar... 

Zoet is verreweg - dacht ik- mijn meest favoriete smaak, maar ik moet eerlijkheidshalve bekennen dat ik snak naar zout als ik de extreem zoete 'Dawet' drink. Ook het consumptie-ijs van bv Fernandez, bevat veel meer suiker of is zoeter dan Nederlands schepijs dat je koopt in de supermarkt. Als je denkt dat de 'Fernandez'-frisdrank zoet is in Nederland, dan moet je hem in Su laten staan, want je tandarts krijgt een hartverzakking qua hoeveelheid suiker die ze hier in stoppen... het is een wonder dat er geen gekristalliseerde suiker laag onderin de fles komt. Djelabies en wat nog niet meer zijn zoete lekkernijen waar het uiterlijk alleen al van schreeuwt: SUIKER!!! zoet!!!

Het zuurgoed is een ding in Su. ER zijn heel veel soorten (huisgemaakte) soorten inleg-in-zuur. Eigenlijk ontkom je niet aan het fruit-in-zuur of groenten-in-zuur bij een echte Sranan maaltijd. Ook bij je roti, je bara of wat dan ook, wordt altijd gevraagd of je er 'zuur' bij wilt. Vaak overigens gecombineerd met (heel!) pittig. ZO kocht ik ooit een potje 'birambi in zuur'.. op het eerste zicht gewoon zuurgoed, maar alleJ**Z***s... wat pittig (Faya!!!). En dan was ik al op mijn hoede door mijn eerste 'zuur-avontuur'...én ben ik inmiddels wel weer wat pittig gewend...

Heel pittig hoef ik denk ik niet uit te leggen. Zoals de 'Chinees' in Nederland vraagt of ergens sambal bij moet, zo vraagt een Surinaams eettentje of je er 'pepre' bij wilt. Als je dacht dat sambal heet was, dan geeft de Surinaamse 'pepre' je inzage in een nieuwe dimensie van pittig. Ik kwam er al diverse malen - ongewenst- mee in aanraking, immiddels ben ik een 'rare, voorzichtige Bakra' die nog steeds niet de écht Sranan Faya heeft leren eten, maar geloof me... voor een 'Tata' (patatje, of Nederlander) is het heet genoeg.  De Surinaamse keuken in Nederland is overigens vele malen gemener heet dan die Surinaamse keuken in Suriname. Gek genoeg. Mijn verklaring is dat men in Nederland nog een 'gedachte heeft aan' de Sranan keuken als 'heet' en hier steeds heter is gaan koken. 

In Suriname zijn er dingen die ik écht niet kan handelen.... maar er zijn veel dingen die 'net op het randje zijn' en die ik met een glas melk of Dawet (ik weet het, ik ben een watje) ... prima kan eten, maar in Nederland zijn veel van de in Suriname prima eetbare dingen voor mij op het niveau van 'oneetbaar'. Jammer, want het geeft een verkeerd beeld van de smaak-nuances die de Sranan Kukru heeft. Gerechten zijn erg genuanceerd van smaak als je ze niet 'killed' met te veel pittigheid. 

Zout is de laatste van de 'smaak extremen'. Eigenlijk zijn er twee 'zouten'... het zout van 'zoute vis' en 'zoutvlees'.... dat moet je eerst uitkoken, want anders is het niet eetbaar. OVerigens vind ik zoute vis zowieso, net als Sopropo een vreselijk iets. Ik snap dat men het houdbaar wil maken, maar het smaakt en ruikt gewoon (voor mij) naar rotte vis. Ik blijf er vér uit de buurt. Maar dat blijf ik ook van de "verse vis" die al een dag in 25+ graden hangt of in een smeltend-ijs-box ligt in de kraampjes langs de weg...Als je als 'Tata' een voedselvergiftiging wil oplopen (we zijn het immers niet gewend!!!) dan is je kans groot als je deze uitdaging aan gaat 

Daarnaast is er het zout van talloze snackjes en maaltijden. Het lijkt alsof de Sranan kukru zouter is dan de NL keuken. Toch is het zout belangrijk, want je zweet er ontzettend veel van uit gedurende de dag. Ik merk dat ik einde middag een ontzettende trek heb ik zoutigheid (als tegenhanger van zoetigheid). Het grappige is dat als je een Sranan gerecht qua hoeveelheid zout in NL maakt het veel te zout is, maar je hetzelfde gerecht in Suriname heerlijk vindt. Kijk je echter feitelijk naar de hoeveelheid gebruikt zout, dan is het net zo veel - of zelfs minder- dan in de NL-keuken. Dat zegt me dat men veel beter weet hoe gerechten te balanceren qua zout-en specerijen als in NL.

Maar... terug naar het koken. Zoals ik mijn blog begon... is over het algemeen mijn vakantie de tijd dat ik NIET kook. Maar in Suriname gaat het niet om korte vakanties... we zijn er vaak twee weken of - als ik mazzel heb- langer. Dan wil je op een gegeven moment 'eigen kost' 

Ik heb het geluk van een 'bijkeukentje' waar ik kan wokken e.d. zodat geuren niet in het huis komen. Ik kan dus een tussendeur dicht doen en de buitendeur open als ik kook (jajaja..daar moet nog diefijzer komen). Dus... nu ik twee jaar wat wenniger ben in Su wilde ik ook meer 'in-tha-stijl' koken.

Ik kocht dus het boek 'Muriëls Groot Surinaams' kookboek in de 'VACO' en leerde mijzelf wat gerechten eigen te maken. 

En zo was het dat ik op een middag 'Pindasupu' stond te maken in mijn keukentje ... en in de avond een stoof van kip.  Een kip die ik eigenhandig had gekocht op de wowojo (markt) op de Indira Ghandi weg. Sindsdien koop ik nog steeds wel maaltijden en gaan we relatief nog steeds best vaak uit eten, maar het aantal keren dat we "a oso" (thuis) eten is nu relatief groot...

Bijkeukentje met wokbranders

Pinda supu

Stoof van kip (jaja... a ben pepre dya!)

Voor diegenen die een paletje van de Surinaamse keuken willen ervaren.. .de volgende algemene gerechten geven je een redelijk spectrum :

• Saoto  (yapenesi = indonesisch/Javaans)
• Pindasupu (creools)
• Dawet  (yapanesi)
• Moksi meti (creools)
• Moksi alesi (creools)
• Bara (indiaas)
• Pom (joods)
• Roti (indiaas)
• Chaauw ming met chauw sui (chinees)
• Surinaamse Nasi (of Bami) (de 'fusion'/ crossover'  van Sranan, Chinees, Yapanesi)
• Botervis met cassave (een sranan versie van 'fish en chips')
• Barbeque kip en/of ribbetjes (geen idee van oorsprong)
• Surinaamse worst  (geen idee van oorsprong)
• Telóh (yapanesi) 
• Heri Heri (van oorsprong een gerecht van de tot-slaaf-gemaakten met groene banaan)
• Gebakken banaan (bakabana) MET pindasaus (zonder is NIET Sranan!!!) (yapanesi)

En dan voor die durven: Sopropo gerechten en 'Bère' 

Als je in de gelegenheid bent zijn er ook gelegenheden waar je 'inheems' kunt eten. Dat is veelal wild vlees en veel -avontuurlijk!!!- gefermenteerd of cassave. De inheemse keuken is - voor mij begrijpelijkerwijze- niet zo heel populair.

Voor de onwetenden: boomkip is geen kip, maar leguaan. waterkip is ook geen kip maar kaaiman. Waarbij de 'kaaimanburger' bij 'Uncies Bunker' wel weer een aanrader is....(ook de  'place to be' als je wat van rock- en metal houdt trouwens...).