Ik leer Sranantongo

De oplettende lezer weet al dat ik een cursus Sranantongo, oftewel Surinaams, ben gaan volgen.  Nu ben ik normaliter al van 'een paar woordjes leren' om respect te tonen aan de bewoners van het land dat ik bezoek (ik kan ook de weg vragen in het Zweeds, kan ik in het Tjechisch vragen of er nog slaapkamers vrij zijn en kan ik vragen of ik de kaas mag in het Noors), laat staan dus als ik er een huis heb. 

Zoals gezegd vind ik dat je een land pas echt leert kennen als je je onderdompelt in cultuur, eten, geschiedenis én taal. Dus behalve dat ik me gek lees aan allerlei literatuur, geschiedenisboeken en romans, leer koken uit 'Muriëls' groot Surinaams kookboek en mij verdiep in Oso Dresi én Winti (daarover later meer), heb ik dus ook opgevat om mij de taal machtig te maken en wát een avontuur levert dat an-sich al op. Ik kan het IEDEREEN die wat serieuzer met Sranan wil omgaan of er zaken wilt doen aanraden om de taal te leren; het levert je zoveel meer inzichten op! 

Ik leerde de beginselen in cursus 1 bij Brada Kwasi Koorndijk  van Kwasi's Sranan Consultancy ; Kwasi's Sranan Consultancy – Suriname, Taal, Cultuur en Sociaal Maatschappijlijke Inrichting (sranankwasi.com) en op Facebook: Kwasi's Sranan Consultancy | Facebook (ik wacht overigens nog steeds op de start van cursus 2A, 2B en 3) 

Het begon simpelweg met 'Wan switi pasa kon' en begroeten. Wat is het alfabet (skrifmarkitongo)? en - nu hilarisch om terug te horen- een stukje voorlezen in het Sranan. Verreweg het moeilijkste zijn de klankverkleuringsregels, al moet ik schoorvoetend bekennen dat ik het meeste moeite heb met de 'e' en de niet-e werkwoorden... maar die les heb ik dan ook gemist omdat ik in 'Bergi' was. Wat overigens OOK supermoeilijk is, is het 'coding en decoding' oftewel; hoe kom je uiteindelijk tot een logische zin in de ene taal als je de andere taal in je gedachten hebt (Coding and decoding in Sranan Nederlandse versie – Kwasi's Sranan Consultancy (sranankwasi.com)) . Zo is het 'wat kost het?" (typisch Nederlands) niet één op één te vertalen in het Sranang.... je zegt dan 'Hoe verkoop je het?' of : 'Fa yu e seri?' (spreek uit als Faaiseerie). 

Wat mij ook fascineerde en wat ik ook belangrijk vind om te delen is dat Surinaams helemaal geen 'straattaal' is. Veel mensen denken dat het een 'tweederangstaal' is, maar dat is het zeker niet. Duku (doekoe), fawaka.... allemaal 'slang' en - hoewel je het OOK- moet leren (want iemand kan het immers tegen jou spreken en dan moet je het ook kunnen verstaan...) is het geen authentiek, netjes Surinaams. 

Surinaams kent wel degelijk in haar taal de nette omgangsvormen en beleefdheidsvormen die wij in het Nederlands kennen. Daar waar ik dacht dat 'Bigiwan' een 'grappig en beledigend' iets was ('biggie klinkt toch wat ... tja..'), is het dus wel degelijk dat je iets zegt als 'U' . Het betekent letterlijk 'grote ene' en het is de aanspreekvorm van een jongere tot oudere.

Wat ik overigens ook helemaal leuk vindt is dat de taal zo vernieuwend is. Heel nieuwe dingen (computer bv) kunnen hun vertaling vinden in 'Londoro tonton' (machine met hersenen). Deze term is al door brada Koorndijk geïntroduceerd. Maar er zijn zoveel andere woorden in de computerkunde die nog geen Sranan-equivalent hebben; je kunt er dus grondlegger zijn. ZO had ik 'pokumakandra' (concert)  en 'londoro tonton tongo' (programmeertaal) al als nieuwe toevoegingen aan de Surinaamse taal.

Voor diegenen die nu twijfelen. Ik kan alleen maar aanraden: Spring in het diepe. Leer de taal. Ja, je maakt TIG fouten bij het uitspreken. Ja je BLUNDERT honderdduizend keer en NEE, je verstaat niet alles misschien de eerste keer.... Maar het levert je supermooie momenten op.

Jawel: ik heb het examen Sranantongo (1) behaald!
- bij Kwasi Koorndijk Consultancy

Zo namen wij een oude man mee toen we naar Lelydorp reden en hij vertelde ronduit over zijn perikelen. Dat hij met de brommer gevallen was en naar de dokter moest (jammer was overigens wél dat het eindigde in een bedelarij voor ook nog eens een som geld). We hadden een hosselaar bij de grote markt die ons eerst probeerde sigaretten te verkopen en vervolgens geheel zijn hossel vergat toen bleek dat ik Sranan sprak... hij heeft een heel stuk meegelopen en een praatje gemaakt. Ik kwam in contact met mijn buren (die mijn oom had weggejaagd / verjaagd). Je wordt vriendelijker te woord gestaan in nagenoeg alle winkels, de markt en (eet)gelegenheden EN ik kwam er achter dat ik gezwendeld werd omdat twee heren daarover spraken en niet doorhadden dat ik de taal sprak :-) ... altijd handig dus. 

Voor een Srananman (of uma) blijft het een vreemd iets dat een 'Sabanabubawan' zich in hun taal verdiept, ook dat blijkt uit verschillende reacties (van positief tot zeer verbaasd ... negatieve reacties heb ik nog niet gehad). Ik blijf het dan ook grappig vinden dat men iedere keer zo verbaasd is dat ik het spreek. 

Dat je de taal spreek en dat dit vreemd is, komt mede door de geschiedenis. Het is - door de Nederlanders- op een gegeven moment verboden om Sranan te spreken. Het is dus niet zo dat als je taal leert dat het ineens allemaal 'okay' is. Je bent en blijft nu eenmaal 'die Bakra', 'die Buru' of 'die Tata' en dat komt met een bepaalde omgangsvorm naar je toe. Ook al heb jij en/of je voorouders geen r**t te maken met DIE beladen geschiedenis, dan NOG is er wel een beladen iets tegenover de 'voormalig kolonisator'. Wordt dus niet boos of beledigd als je in Su niet overal als 'God in Frankrijk' ontvangen wordt als je daar als toerist je geld uit komt geven; het is nu eenmaal een stukje (nou ja... 400 jaar...) niet zo'n erg beste geschiedenis die we als -o.a.-  Nederlanders veroorzaakt hebben. Maar een eerste stapje de goede richting op, kan nooit kwaad.

En... het is goed te weten dat  'mi e lobi yu', iets heeeeeeeel anders is dan  'mi lobi yu'...