Colacreek ... cola...wcpapier... cabana's.....

 Ok, ik moet bekennen... we zijn hier (in Suriname) al enkele jaren op bezoek en we hebben 'Cola kreek' nog niet bezocht...dat is toch wel een dingetje. Wij gingen er heen op een niet zo zonnige, door-de-weekse-dag.... 

Elke toeristen folder heeft het er over... ga naar Cola Kreek... dat is HET ding...

Maar is het dat ook?? Wij - mijn man en ik- namen de proef op de som.

Cola Kreek is - zogenaamd- het 'Bloemendaal' van Suriname. Het is gehypet, het is zogezegd HET resort van Sranan en voor die toerist....(mijn mening: er zijn meerdere (betere) resorts))

Mijn introductie verraad vast heel veel.... maar zó onder de indruk waren wij niet.

Colakreek is een zogenaamd recreatiepark. Het is erg populair en wordt in de verschillende folders in het vliegtuig naar 'Switi Sranan'  aanbevolen als DE plek om heen te gaan. Een écht toeristische trekpleister....

Colakreek heeft een historie. Het is - echt- naar de drank Cola vernoemd, want het water (de kreek dus) is echt zo bruin/zwart als de drank cola is.  

Die kleur krijgt het water omdat er bladeren in vallen die - denk aan je thee- het water van kleur doen veranderen. In het geval van colakreek (maar 'blaka watra' (vertaald 'zwart water') is ook zo) in de kleur van cola. Overigens kreeg het deze naam van Amerikaanse militairen. Colakreek is rond de Tweede Wereldoorlog tot ontwikkeling gekomen toen Amerikaanse militairen in Suriname gelegerd waren. 

Ik raad je aan het dus zeker vanwege historisch oogpunt te gaan bezoeken en er even te vertoeven. Je kunt er ook prima even in het water baden en je verkoelen. Maar stel je geen hoogstaand toeristisch oord voor 'a la Niagara Falls' of 'de Efteling'.... het is een plek met hutjes die je kunt huren (voor ongeveer een tientje (in euro's) per dag), je kunt er zwemmen en je kunt luieren. Je kunt  ook wat snacks halen (als je mazzel hebt, want in het laagseizoen door-de-weeks heb je er waarschijnlijk meer meer keuze dan een zak chips -zoals wij hadden). 

De kreek is ongeveer 4 meter tot maximaal 8 meter breed. Aan de overzijde zijn verblijven van gefortuneerde Srananman (Surinamers). Daar heb je - geloof me- niks te zoeken. Waar nodig is het afgezet. En nee... je hoeft hier niet bang te zijn voor die 'penisvisjes' waar geruchten de ronde over doen.

Ik moet bekennen dat wij ook bij onze 'dip' even twee keer nadachten maar het is prima, verkoelend en helemaal OK!!!!

Wij huurden een 'cabana' hut voor 100 SRD (toentertijd (2019) nog een 10tje, maar nu (2021) zou dat ongeveer 5 zijn). We hingen onze hangmat op (neem die dus mee!!!!) en genoten van onze tijd.

(heb je niet vanuit huis een hangmat (in Sranang: Amaka) mee, koop er dan ééntje!!!!)

En toen moesten we plassen....

Dat kun je natuurlijk -lekker hygiënisch ook-  in het water doen... de mensen 'downstream' zullen je dan dankbaar zijn (NOT!!!!). Maar er zijn gewoon toiletten. Wat wél weer apart is, is dat je toiletpapier moet kopen voor je gaat.... Tip: neem een toiletrol mee in je 'zwem tas'...!!! Anders koop je toiletpapier per meter of per rol bij de cafetaria.... en je wilt écht niet wachten op een velletje papier als je buikloop hebt.....

Voor die Europeanen die niks gewend zijn... wat tips...

1. Neem altijd frisdrank (en als je dat wilt 'sopo' (sterke drank)) mee ... Je koopt uiteraard altijd bij de gelegenheid (snackbar of barretje) die er is (áls die er is!!!), maar als die er niet is....dan is het fijn dat je wat bij je hebt...  (manlief en ik gingen er namelijk van uit dat we van alles konden kopen qua eten en drinken, maar dat was dus niet het geval en we zaten dus 'op een droogje''....)

2. Neem wat eten mee... koop altijd om de 'locals' te supporten wat te eten bij de lokale gelegenheid... maar wees voorbereid als er geen gelegenheid is. 

3. Je moet - als je een hut huurt- altijd een bonnetje krijgen (later zal ik vertellen over een dame die de boel 'naaide voor haar baas' bij 'Blaka watra). Men moet de huur van een hutje uitschrijven op een bon; laat je niet anders wijsmaken en neem die bon ook mee naar je gehuurde cabana.

4. Een hangmat kost je niet zo heel veel, maar levert je veel op... zelfs als je besluit hem - uiteindelijk- niet mee te nemen naar huis. Koop er één !!!!!  Vertrouw me.... je hebt er - waar dan ook- plezier van... je kunt ook slapen en rusten waar je maar wilt... 'a Amaka ben de!!!'  oftewel: de hangmat is het...!!!

5. Neem een vuilniszak mee. Wij kwamen in hutjes waar voorganger hun barbecue en ander plezier hadden achter gelaten. Je kunt natuurlijk boos worden en bij 'het management' 'JE PUNT' maken... je kunt ook die zooi in een zak doen... genieten van de dag en vervolgens die zak - met jouw rommel- bij de portier zetten... dát is pas een statement.... als je dan toch een punt wilt maken; zeg dan gewoon 'ik heb de rommel van de voorganger ook meegenomen' en verder niks... helemaal prima... jij blij... zij blij... een win-win!!!

6. als je toevalligerwijs een 'sonos speaker' en je mobiel bij je hebt en je wilt laten horen wat jouw muzieksmaak is... go ahead.... (wij geven er de voorkeur aan dat iedereen in stilte voor zichzelf geniet... maar blijkbaar is herrie okay....)   (wij overwegen volgende keer een sonos en ipod met Sepultura mee te nemen... maar dat ter zijde....)

DUS....

Bezoek 'Cola Kreek' zeker een keer als je kunt.  Het is een historisch punt en je voegt toe aan JOUW verhaal.... redt je het niet??? geen man overboord... het is een fijne plek, maar als je het mist... tja... jammer dan... Wees voorbereid (zoals overal!!!) .... neem drinken, eten en toiletpapier mee... en natuurlijk genoeg 'SRD'.... want zonder kom je helemaal nergens...

Het andere eind...Moengo & Albina

Toen manlief In Suriname een wegenkaart kochten, hadden we besloten alle 'grote wegen' af te rijden naar alle richtingen en zo 'de grenzen' verkennen die je nog mag bereiken met een gewone 'stads'huurauto; tot waar je niet verder kunt zeg maar. 

 In Suriname zijn niet niet veel (grote) wegen. Als je de ene kant op rijdt kom je in Nieuw Nickerie, verder kun je niet, want dan kom je (via een veerpont) in Engels Gyuana. De andere 'grote' weg leidt naar Brokopondo (stuwmeer) en daar kun je ook niet écht lekker verder (gravelweg), halverwege die weg kun je er nog af naar Atjoni; in een eerdere blog heb je kunnen lezen dat het daar ook op houdt en je verder moet met een korjaal. De andere kant op waren we echter nog niet geweest; die weg loopt naar 'Albina', de grensplaats met Frans Gyuana. Halverwege kun je wel naar Nieuw Amsterdam en daar waren we ook geweest, maar verder dan Tamanredjo waren we nog niet gereden. 

 Dus togen manlief en ik op een dag naar Albina om te zien hoe die kan van Suriname er - vanaf de weg- uitziet. Het eerste stukje kende we dus al, maar vanaf Tamanredjo (met veel warungs) was het nieuw. Overigens is deze weg, de Oost-Westverbinding genoemd, wel heel netjes, maar hij is dan nog niet zo heel veel jaren geleden geasfalteerd, hij is dus nog niet zo kapotgereden. 

Ook aan deze kant van Suriname is het heel groen. Sterker nog: voor hele lange stukken zie je niets anders dan groen met zo nu en dan huizen er tussen gebouwd. Zo nu en dan kom je door een klein dorpje en zo nu en dan kom je een vakantieresort tegen. Deze willen we nog wel een keer bezoeken, maar vandaag is het doel om naar Albina te rijden en te bekijken en even een kijkje te nemen in Moengo. 

 Moengo was ooit een industrie"stad", hier werd bauxiet gewonnen. Dat is nu niet meer zo, overigens produceert Suralco nu helemaal niet meer Suriname, ook in Paranam niet meer. Zoals ook in andere landen, blijft daardoor een stad achter met weinig werkgelegenheid voor te veel mensen, dat zie je vooral aan toch wel redelijk wat verval. Toch heeft Moengo wel degelijk wat bijzondere pareltjes; het is namelijk -en dat was voor ons een best aardige ontdekking bij een stop- ook een kunst stad. Tijdens één van de stops ontdekken we in de berm namelijk een tafereel met kikkers. Als we het naderbij gaan bekijken, blijkt dat er nog veel meer kunst rondom Moengo te vinden is.

De deze kaart laat zien van attracties langs de OostWest verbinding en de 'U bent hier', maar waar dat dan is? #MistMarkering

We rijden alleen een kort rondje door Moengo en maken even een korte stop bij een lokale supermarkt om een flesje 'sof' te halen. 

De weg naar Albina is meer groen en ... meer groen, met - net als de weg tot Moengo- hier en daar huizen en zo nu en dan een reclamebord/ bord voor een resort.  Over borden gesproken, op een andere stop komen we een bord tegen van de OostWestverbinding en de attracties die er langs te zien zijn.

Het bord zou ook moeten aangeven 'waar we zijn', maar die markering mist, al is het feitelijk ook wel weer juist, want we zitten op deze weg immers.

Nu is de foto er wat te klein voor, maar de punten die er op staan zijn (met verkorte uitwerking)

1. Meerzorg, voormalig koffieplantage, te bereiken via de Wijenboschbrug en vooral de grote hindubeelden naast de brug zijn een interessante bezienswaardigheid

2. Tamanredjo, voormalige Javaanse nederzetting. Veel warungs

3. Stolkertsijver/ Wredijk, nederlzetting vanuit voormalige koffie- en cacaoplantages. Militaire voorpost tijdens de binnenlandoorlog. Nu kraampjes met lekkernijen.

4. Cordonpad, verdediginslinie tegen aanvallen van weggelopen tot Slaaf gemaakten. Begint bij Jodensavanne.

5. Babun swampu, zwampgebied met turfachtige bossen. Kan bezichtigd worden op km 75 en 85

6. Moengo,  voormalige bauxiet industriestad. Veel kunst.

7. Monument Moi Wanna 85, ter herdenking van de slachtoffers die gevallen zijn in de binnenland oorlog in 85.

8 Albina. Grensplaats, ontwikkeld door Goudsvondsten. Na de eerste wereldoorlog voor toerisme. Vanaf hier naar Galibi. 

Wij tuffen door naar Albina. 

Als we er zijn doet het wat 'scharrig' aan. Misschien dat we aan de verkeerde kant zijn binnen gereden, maar het gevoel dat we in een vervallen buurt of buurt zijn waar je 's avonds in ieder geval niet moet komen overvalt ons in ieder geval. Niet een plek om een rondje te lopen of even rond te kijken. 

Manlief en ik kijken elkaar aan. ZUllen we door naar Galibi? of toch maar nog een keer terug met een gids?

We besluiten het laatste. Mogelijk zitten we gewoon verkeerd en krijgen we nu een verkeerde indruk van een misschien wel heel leuke plaats. We zijn er immers niet bekend en onze 'ANWB-reisgids' geeft weinig aanknopingspunten of tips in deze. 

We zien nog even van een afstandje de 'grens' met Frankrijk.  Frans Guyana is immers gewoon Frankrijk....al sta je daar niet zo snel bij stil als je zo ver van huis bent. 

Maar goed, we zien niet veel om voor 'te blijven hangen', dus we rijden weer terug. Bij Tamanredjo pakken we een Warung, zonder om het niet te doen want het staat er om bekend. Kip met bami it is! Ziet er ook super mooi uit met die kleurtjes en een lekker koude Dawet (ook een beetje 'beveiliging', want als de bami of kip érg heet blijkt te zijn, heb ik een verkoeler bij de hand ;-))

En al je dan verhit in de file op de Bosje-brug staat bedenk je dat een ijsje bij 'Tangelo', de ijssalon bij Hotel Torarica er ook wel in gaat. Dus rijden we naar 'onze' stadsparkeerplaats (we hebben een bewaakt terrein gevonden dat redelijk makkelijk aan te rijden is) vlak bij Torarica en wandelen op ons gemakkie naar het -geparasolde- terras. (binnen kun je ook zitten, maar de Airco staat er net zo koud als het ijs is en dat vinden wij dan niet lekker...)

Zeg nou zelf: feestje toch??

Al met al nog een rit die we nog willen maken maar dan mét gids. 

Dan vind ik daar ook vast wat van...

En toen was er vandaag de opening van een tentoonstelling over Slavernij in het Rijks en omdat ik ook een opinie had over de 'Songfestival Broccoli' zou ik ook vast een mening hebben over deze tentoonstelling en alle heisa (zoals gezegd 'fusi' (fussie)) die daarover nu wordt gemaakt.

Laat ik beginnen met dat ik het goed vind dat er aandacht is voor het onderwerp. Niet alleen in de context van Suriname, maar gewoon in het algemeen. Slaven, slaafgemaakten... ik doe niet zo moeilijk over de naamgeving, want het is in welke context dan ook gewoon 'not done', daar hoef ik echt geen politiek correct naamgeving voor te gebruiken. Slavernij is van alle tijden en het is altijd beroerd voor diegenen die de lijdende partij zijn. Europeanen (ja .. ook "Nederlanders' (al was er toen nog geen sprake van een 'Nederland') die slaven werden van Vikingen, 'Horigen' die tot hongerdood werden uitgebuit door hun leenheren, Oost Europese dames die nu in als 'sexslaaf' werken in de verschillende 'rode licht districten', kinderen die kobalt opgraven om onze electrische auto's te kunnen blijven fabriceren, Mexicaanse dames die als slaaf(gemaakten) het huishouden in de VS moeten doen, Indiaase en Pakistaanse mannen die tot de dood toe worden gedraven in Quatarse stadions en natuurlijk de immens grote logistieke slavernij van Afrikanen ten behoeve van plantage-arbeid in het 'ZUiden' van de US en de caraïben, waaronder Suriname.

Ik moet bekennen dat ik met ontsteltenis en ook zeker minachting naar de commentaren rondom deze opening van de tentoonstelling kijk. Soms is het commentaar van dusdanig 'laaggeschoolde' kwaliteit dat het bijna meelijwekkend is ("ik ga red: (alleen!!!) deze tentoonstelling massaal boycotten"). Ik weet niet of ik nu boos moet worden, in een hard lachen moet uitbarsten of er met gestrekt been tegenin gaan. Andere commentaren lijken dan weer een goede insteek te hebben om vervolgens uit te monden in een ordinaire geldvraag.... 

Vooral de Srananman lijkt érg verhit bij deze tentoonstelling en alles er omheen. Niet zo gek als je bedenkt dat de Nederlandse heerschappij in Suriname de meest wrede was die je kon voorstellen. Als een planter van katoen zijn slaaf(gemaakte) tot orde wilde roepen, dan dreigde hij met verkoop aan een Nederlandse plantage... dan was het verzet geheid klaar: naar Suriname wilde je voor geen goud... dat was de meest vreselijke hel die je ooit kon voorstellen. En nee, dat heb ik niet vanuit familie-overlevering of mijn 'yeye', maar dat kun je vrij goed nagaan als je wat geschiedenisboeken leest over de Surinaamse slavernij.

En dan nu een tentoonstelling... ja dat maakt de gemoederen wel verhit.

Maar waar ik dan verbaasd over ben: er wordt al jaaaren geroepen dat 'wij Nederlanders' geen reet geven om onze 'inktzwarte bladzijde uit onze geschiedenis'... dat we laconiek zijn, dat we het onder het tapijt vegen, de doofpot in stoppen en weet ik niet allemaal meer. Alle Nederlanders (Tata's / tattaas) worden over diezelfde kam geschoren want het lijkt wel alsof wij allen blankies-van-18-miljoen-Nederlanders- schuldig zijn én geprofiteerd hebben van die slavernij....

Nu ís er een tentoonstelling die alle facetten belicht, zowel die mensen die geprofiteerd hebben van de Slavernij (voorheen werd dat niet genoemd, want bang/schaamte ohwee...)  als de absurditeiten (gouden hondenband???!!) en dan wordt er geroepen dat 'het nergens op slaat', dat het geen waarde heeft omdat er geen excuses worden gemaakt, dat het 'ruk' is omdat er geen miljarden/miljoenen schadevergoeding komt, dat de Koning helemaal zelf zich niet interesseert (man uit Staphorst die de koning klaarblijkelijk als 'buur' kan spreken =>  *sarcastisch bedoeld hier*) 

Mensen, zo lang we alle handreikingen (hoe klein ook) blijven bekritiseren; is geen Nederlander bereid een handreiking verder te doen. 
Zo lang een handreiking gelijk betekent dat de 'Srananman' miljoenen euro's wil zien en anders niet eens wil luisteren... krijg je nooit geloofwaardigheid... het gaat immers helemaal niet om die Akara of Yeye... het gaat je gewoon ordinair om geld. 
Zo lang we blijven hameren en vasthaken in dat slavernij verleden en daaróm nooit bereid zijn enige samenwerking te accepteren, daaróm niet bereid zijn vriendelijkheid en hulp van elkaar te accepteren... dan gaan we nooit ergens komen!!!! 

Er zijn zóveel mensen die wel degelijk zich pijnlijk voelen door het verleden van Slavernij enerzijds maar ook - hoe je wellicht ook haat- trots zijn op hun Nederlandse geschiedenis. Maar die gaan echt niet 1000 euro betalen voor iets waar ze geen zak persoonlijk mee te maken hebben vanwege 'genoegdoening' en laten we wel wezen: dat zouden die personen die het hardst roepen ook niet doen en hoeveel schade hebben zij zelf aan anderen berokkend als zij eerlijk en diep in hun eigen harten kijken?

Vele kinderen zijn groot geworden met 'Piet Heijn, piet Heijn zijn naam was klein, maar zijn daden benne groot, hij heeft ge-/overwonnen... de zilvervloot".... dat had geen reet te maken met Slavernij. Dat was de Spaanse Armada.... Jawel die Spanjaarden onderdrukten ons voor 80 jaar (80-jarige oorlog) en we wisten hun 'zak te tasten' door hun zilvervloot te roven. Maar nu is 'Piet Heijn' ook in verband gebracht met Slavernij en moeten we hem in de ban doen.... 

Nu ga ik wat heeeeel gevaarlijks (voor mijzelf) zeggen. Als iemand wat in brand zet en daar vallen doden bij... is dat dan ok of niet ok? (odumankama).... er waren ooit drie Surinaamse (verzet) tot slaafgemaakten die Paramaribo in brand zetten.... er kwamen vele mensen om... is dat dan ok?  sommige zeggen van wel; het was immers de verdiende loon... maar volgens mijn overtuiging is het niet aan 'de mens' om dat oordeel te vellen...

En dat is precies waar het MIJ dan uiteindelijk om gaat.

'In the end' is het niet wij mensen die oordelen. Het is 'het zijn' dat het oordeel zal vellen. Of het nu 'de dag des oordeels' is (christelijk) of juist Gede oso... het is niet aan ons mens om te bepalen wat uiteindelijk onze ziel wel of niet zuiver acht...Het is goed als een ieder dat zou beseffen en zou stoppen met die onnozele (doods)bedreigingen etc. het is niet aan u het is aan DIE die er was voor dat dingen er waren!

Yu no man broko mi

 Ik kon natuurlijk niet achterblijven... bakra uma taki Sranantongo... en een Nederlandse inzending op het Eurovisie Songfestival Sranantongo ... daar móest ik natuurlijk wat van vinden... en dat doe ik ook. Voor diegenen die het niet gevolgd hebben is hier het betreffende liedje:

Laat ik allereerst zeggen dat het EuroVisie Songfestival in beginsel geen politieke statements mag vertegenwoordigen. Dus hóe graag je ook wilt; dit mág geen politiek statement zijn, hoewel de tekst van Jeangu dat natuurlijk wel is... en niet zo'n beetje ook!!!

Wél denk ik dat het belangrijk is om te begrijpen waarom de 'fusi' gemaakt wordt (fussie; mijn woord voor 'ophef', komt af van 'making a fuss') is, waarom die ophef??!!?? San wan meki fusi??

In het verleden zeiden men in Suriname (viel onder koloniaal bewind van de Nederlanden en slavernij enzo) dat men de persoon 'niet kon breken, want men was een halve cent'... yu no man broko mi, mi ben afu sensi. De 'afu sensi' is een 'halve cent' het is de kleinste valuta en je kunt hem dus niet opbreken in nog kleinere stukjes. Als je dus zei dat je een halve cent was, dan kun je niet gebroken worden; dan ben je dus sterk!

Het lullige is dat wij Nederlanders van liedjes waar we niet zo veel van kunnen maken - en laten wel wel wezen... hoeveel Nederlandse mensen spreken Sranantongo??? - al snel een 'mamma appelsap' maken... hoe het klinkt zo vertalen we het en op één of andere manier is 'broko mi' vertaald als 'broccoli'... 

Heel Suriname natuurlijk op zijn achterste benen; hoe dúrven die 'tata's' (letterlijk 'die patatjes'). Zo'n nummer, zo'n statement... en dan reduceren tot broccoli en er de draak mee steken.

Safri safri ala sma!

Dat gebeurd ook met niet-Sranantongo liedjes. Sterker nog het liedje waar de 'mama appelsap'' uit komt (men hoort namelijk 'mama appelsap' tekst, is een liedje van Michael Jackson... en geloof me.. hij zingt écht niet over appelsap en hij maakt zich echt niet druk over dat men 'appelsap' hoort. Er zijn hele discussies op facebook en daarbuiten over liedjes die een 'mamma appelsap' hebben. 

Ik heb zelf 'put your ass in the choco' bij een liedje van IlNiño gehoord... en zij zingen 'echt niet dat je je reet in de chocolade moet steken'...

Als je objectief bent en even niet 'slavernij' of wat dan ook denkt of het slechtste van de mens, dan moet je toch bekennen dat 'broko mi' klinkt als 'broccoli'. Geloof me; geen hond die daarbij aan slavernij denkt...

Weinig Hollanders die bij een 'Eurovisie songfestival' liedje (niveautje 'toppers' en 'würst' (vrouw met baard!!!/ uma nanga barba??!!!)...) denkt aan de zwaar politiek beladen slavernij. Nu ben ik - lekker bevooroordelend- niet bijster onder de indruk van de intellectuele achtergrond van toppers-fans, maar dat is mijn opinie...

Dus; 

• ik vind het heel goed dat er bekendheid en uitleg wordt gegeven over wat 'yu no man broko mi' betekent 
• ik vind het veel te ver gaan om te zeggen dat die 'broccoli' horende Nederlanders geen respect hebben of enige kennis hebben van Slavernij en het 'belachelijk maken'
• ik vind het belachelijk dat men eist van bv een AH om excuses te maken (al vind ik wel dat men zich meer had mogen verdiepen alvorens er zo lichtvoetig mee om te gaan)
• ik vind dat mensen zich ook eens in de schoenen van anderen mogen verplaatsen
• ik vind dat men ook eens uit mag gaan dat men NIET een negatieve, belachelijk makende reden heeft om iets te zeggen... zoals broccoli (even los van het feit dat ik broccoli op zich al belediging vindt voor 'groenten' ; oftewel; het is niet mijn favoriete groenten...)

Dat de tekst van het liedje van Jeangu een waanzinnige (mooi verwoorde!!) zang is met een zeer belangrijke boodschap staat los van het feit dat de gemiddelde EuroVisie luisteraar gewoon 'entertained' wil worden. Diepgaand luisteren naar een tekst zit er echt niet bij...

De tekst van Jeangu is daarmee een pijnlijk en politieke statement met een zeer belangrijke sterke boodschap over slavernij in een landschap waar corpulente dames in zilveren laarsjes hun semi-franse lofzang doen en één of andere oost europese dame een 'lofzang' (come on!!!) over mata hari, ook hun kunstje doen. Je kunt niet serieus denken dat daar DEZE zwaarbeladen boodschap dan over de bühne komt en dat de gemiddelde Nederlander ineens denkt 'oeh... nu voel ik me schuldig over de slavernij'... ' Hoe graag Silvana dat ook zou willen.

Voor diegenen die zich wél willen verdiepen en het niveautje 'zilveren glittertjes en bebaarde dames' willen ontstijgen, hier de tekst met een vertaling naar Nederlands door mij...

Skin as rich as   (huid zo rijk als)
A starlit night   (een door sterren verlichte nacht)
Your rhythm is rebellion  (jouw ritme is rebellie)
Your rhythm is rebellion (jouw ritme is rebellie)

Deep currents running (diepe stromen lopen)
In the rivers of your eyes  (in de rivieren van jouw ogen)
Your rhythm is rebellion  (jouw ritme is rebellie)
Your rhythm is rebellion (jouw ritme is rebellie)

They spat on your crown and (ik spuugde op jouw kroon en)
They poisoned your ground (zij vergiftigden jouw grond)
Your rhythm is rebellion (jouw ritme is rebellie)
Your rhythm is rebellion (jouw ritme is rebellie)

They burned your heroes at the stake (ze verbrandden jouw helden op de staak)
But your voice will echo on their names (maar jouw stem zal echoën op hun namen)
This ain't the end, no (dit is niet het einde)
It's the birth of a new age (het is de geboorte van een nieuwe tijd)

Yu no man broko mi (je kunt me niet breken)
Yu no man broko mi (je kunt me niet breken)
Yu no man broko, broko mi (je kunt me niet breken, mij breken)

Yu no man broko mi (je kunt me niet breken)
Yu no man broko mi (je kunt me niet breken)
Yu no man broko, broko mi (je kunt me niet breken, mij breken)

Soul blazing   (ziel in brand)
Like a hurricane   (als een orkaan)
Your rhythm is rebellion   (jouw ritme is rebellie)
Your rhythm is rebellion  (jouw ritme is rebellie)

Spirit roaring wild   (geest brult wild)
Like untamed flames   (als ongetemde vlammen)
Your rhythm is rebellion (Oh yeah)   (jouw ritme is rebellie - oh yeah)
Your rhythm is rebellion   (jouw ritme is rebellie)

They buried your gods   (ze begroeven je goden)
They imprisoned your thoughts    (ze zetten jouw gedacht gevangen)
Your rhythm is rebellion   (jouw ritme is rebellie)
Your rhythm is rebellion  (jouw ritme is rebellie)

They tried to drain you of your faith    (ze probeerden je te ontdoen van je geloof)
But you are the rage that melts the chains    (maar je bent de woede die de ketenen doet smelten)
This ain't the end, no    (dit is niet het einde, nee)
It's the birth of a new age   (het is de geboorte van een nieuwe tijd)

We are the fruit    (wij zijn de vrucht)
Adorning the legacy    (die de erfenis eer aan doet)
Of every forgotten   (van alles vergeten)
Revolutionary   (revolutionair)
Born in resilience   (geboren in weerstand)
Proud like a lion   (trots als een leeuw)
We are the birth   (wij zijn de geboorte)
Of a new age   (van een nieuwe tijd)

Yu no man broko mi   (je kunt me niet breken)
Yu no man broko mi   (je kunt me niet breken) 

Yu no man broko, broko mi (Mi na afu sensi)  (je kunt me niet breken, mij breken (ik ben een halve cent)) 

Yu no man broko mi (Yu no man) (je kunt me niet breken) 
Yu no man broko mi (Yu no man) (je kunt me niet breken) 
Yu no man broko, broko mi (Mi na afu sensi) (je kunt me niet breken, mij breken (ik ben een halve cent)) 

Yu no man broko mi (No man, no man, no man, no) (je kunt me niet breken (niemand, niemand, niemand, nee)) 
Yu no man broko mi (No man, no man, no man, no)(je kunt me niet breken (niemand, niemand, niemand, nee)) 

Yu no man broko, broko mi (Mi na afu sensi)(je kunt me niet breken (ik ben een halve cent)) 

Yu no man broko mi (No man, no man, no man, no) (je kunt me niet breken (niemand, niemand, niemand, nee)) 

Yu no man broko mi (No man, no man, no man, no) (je kunt me niet breken (niemand, niemand, niemand, nee)) 

Yu no man broko, broko mi (Mi na afu sensi) (je kunt me niet breken (ik ben een halve cent))  

(ode aan de ) Kankantri

 Als ik zeg 'Kapokboom' dan zegt dat niet veel mensen iets, tenzij je een matras van 'kapok' hebt of 'kapok' als vulling van kussens. Als ik zeg 'kankantri' dan zegt het al veel meer mensen wat, zeker die van Surinaamse afkomst...en vooral die mensen in 'Lobi Su'...

De Kankantri is iets bijzonders. Er is zelf een liedje over gemaakt door Carlo Dundas (voor de Sranantongo sprekers)...

Dat het bijzonders is wordt mij keer-op-keer duidelijk.

De gids op Anaula vertelde mij dat als je een 'kankantrie' hebt op je erf, dat je die -zeker als die dicht bij je huis staat-  moet verwijderen. De boom zal jou verdrijven, hij (zij) tolereert geen anderen in haar pad. 

Vóór dat hij twee meter is, moet je zeggen 'vriend, je moet gaan' ... hem bedanken en kappen. Het is geen lieflijke boom en je kunt hem zeker niet op je erf laten staan.... hij zal met zijn wortels alles doen veranderen en moeilijk maken...hij zal je huis slopen...

De kankantri is 'busi gado' oftewel de 'bos god' of ook wel de persoonlijking van 'mama busi'  of zelfs in sommige gevallen zien mensen 'haar' als  'mamma Sranan'  (Gaia?)... een kankantrie kap je niet zomaar... een kankantrie neem je niet lichtzinnig op....Respect, nederigheid en - voor jezelf- nietigheid zijn hier zeker op zijn plaats. Raak de boom aan en je zult het ook - eerlijk waar-  voelen... de boom heeft kracht en straalt dit ook uit.

Ook zonder 'Sranan tori's' neem je deze boom serieus, hij wordt namelijk zo 70 meter hoog....

De kapokboom (Ceiba pentandra) is een tropische boomsoort. De soort komt van nature voor in Zuid-Amerika, Centraal-Amerika, het Caribisch gebied en tropisch West-Afrika. De kapokboom wordt meer dan 70 m hoog en heeft een vrij dikke, flesvormige stam.

De takken van de kapokboom staan loodrecht op de stam. Uit de eironde vruchten steekt een plukje witte watten: de kapok. Het zaadpluis wordt gevormd door de zachte vezels, die bestaan uit de haren op de zaden. Het zaadpluis wordt onder meer gebruikt als vulling voor kussens en vesten. Sinds de twintigste eeuw wordt voor die toepassing steeds vaker synthetisch materiaal gebruikt.

Deze boom is in Suriname bekend als kankantri(e) en speelt een rol in veel Anansitori, verhalen over de spin Anansi.

De Kankantri is een sterke boom, dat wil zeggen: met een sterke 'spirit'... niet iets om zomaar om te kappen en dat doe je dus ook niet. Dat bomen belangrijk zijn... dusdanig belangrijk dat je er wegen voor omlegt hebben wij Europeanen niet begrepen maar de mensen die dichter bij de natuur en hun spirits staan des te meer. Dat blijkt maar weer wanneer we richting 'Blaka Watra' rijden. 

Net voor de brug over de Suriname rivier, splitst de weg zich. ....

In het midden staat een majestueuze boom. De weg is er  "respectvol" omheen gelegd; jawel: men heeft de (asfalt)weg er omheen gelegd en NIET deze spirituele, sterke boom dus gekapt voor de "industriële voortuitgang" (!!!). Deze boom heeft duidelijk NIET het veld willen ruimen en men heeft daar dus respect voor gehad.

Toch is deze ene boom nog meer tekenend voor al die anderen die vanwege 'Chinees meubilair' wél het veld ruimen. Doordat hier alles omheen al weg is, valt het des te meer op hoe indrukwekkend deze woudreus is. Ten midden van alle andere bomen is hij zoals de velen: een onderdeel van het machtige en prachtige groen van het regenwoud en ze worden geveld 'bij bosjes'... dat hij 'te zacht' is qua hout voor huis- en meubelbouw is in dit geval een 'zegen', want daardoor is men beter bereid om hem te laten staan... (of is het tóch die spirit???)

Het hout van kapokboom is licht en zacht en niet goed bruikbaar om er meubels van te maken. Deze eigenschap beschermt hem ook tegen de houtkap door mensen. Indianen hebben het hout van de kapokboom wel gebruikt om er reusachtige kano’s van te maken.

De Kankantri is écht super indrukwekkend om te zien en - eerlijk- te beleven.

 

KANKANTRI - Brada Carlo Dundas

KANKANTRI FA YU MAKTI

YU TAKI E SUKU LOKTU

YU RUTU DE BORO GRON

KANKANTRI, WI ALA SABI YU

LOSO NO MAN KIRI YU

YU NA BUSIGADO

BUSI NA YU LONTU FANOWDU YU, 

FANOWDU YU FU KIBRI DEN

DEN METI TRU,

DEN E TEKI YU BON HOL LEKI DEN OSO

KANKANTRI, YU NA BUSIGADO

KANKANTRI TE MI SA WANI MITI YU

BIGI BUSI MI MUSU WAKA

BRADI LIBA SREFI MI MUSU ABRA

A NO FU SOSO BUSI NA YU LONTU E

HANGA NA YU SKIN

BIKA NA YU E KIBRI DEN GI

DEN BIGI WINITI NAGA DEN BIGI ALEN

GI YU KANKANTRI

NO WAN TRA BIGI BON

NO MAN KOTI WAN HODO

BIKA DEN ALA SABI TAKI

YU NA BUSIGADO

BUSI NA YU LONTU FANOWDU YU,

 FANOWDU YU FU KAN KIBRI DEN

DEN METI TRU,

DEN E TEKI YU BON HOLO LEKI DEN OSO

KANKANTRI, UU NA BUSIGADO

KANKANTRI, UU NA BUSIGADO (7X)