Als je een land wilt leren kennen dan leer je de taal, de geschiedenis en over de heersende religie(s). In voorgaande posts schreef ik al dat ik Sranantongo heb geleerd (basis) en dat ik mij had verdiept in de geschiedenis van Switi Sranan. Blijft nog over: de religie.
In Suriname zijn er vele religies, omdat er immers ook vele bevolkingsgroepen zijn. Maar het ging mij vooral om Winti. Winti is namelijk écht heel Surinaams en is een religie die concepten van de voorouders uit verschillende Afrikaanse religies laat samensmelten tot één geheel.
Veel mensen denken bij winti dat het een soort hocus pocus is of iets waar je absoluut niet mee moet bezig houden want het is zoiets als voodoo. Ik kan inmiddels vertellen dat het dat niet is. Als ik het al zou moeten vergelijken met iets dan lijkt het nog het meest qua verre benadering - in mijn beleving dan- op hinduisme. Maar dat slaat de plank ook weer compleet mis; religies zijn over het algemeen vanuit de 'goden' gezien en Winti wordt vanuit de mens bezien.
Winti plaatst eigenlijk veel van gebruiken en reacties van de Srananman in context. Het is geen mengelmoesje van rare geesten die continue opgeroepen worden of wat veel mensen denken een soort van zwarte magie.
Ik ging op les. Veel mensen die in aanraking komen met winti, komen dan in contact met een 'bonuman'. Ook wel 'obiaman'. Als je pech hebt, is het iemand die veel geld vraagt en - je raadt het al- allerlei dure rituelen aansmeert en je blijft - als je nog meer pech hebt- met compleet verkeerde gedachten en een nare bijsmaak achter over wat Winti is....
Is dat dan onzin? Nah.. ook weer niet helemaal. Rituelen zijn - net als in andere geloven- ook belangrijk in Winti, maar ze zíjn het geloof niet, ze zijn middelen om te eren bijvoorbeeld, met voorouders in contact te komen of middelen om tot reinheid te komen. Er is echter wel degelijk ook een duistere kant en die kun je niet onderschatten, maar ook hier; het is niet het ritueel dat Winti is.
Winti is wel degelijk een religie. Lang is winti onderdrukt geweest. Vooral Christelijke missionarissen hebben uitstekend werk gedaan om 'de winti-wortelen' uit te rukken en waar men maar kon werden zaken rondom winti belachelijk gemaakt of zelfs verboden (het werd bestempeld als afgoderij en je kreeg een fikse boete)
Sinds nog niet eens zo heel lang - mede door de inspanningen van Juliën Zaalman - is winti ook in Suriname als officiële religie erkent.
Winti geeft invulling aan wat is. Het 'zijn' en het geeft geen oordeel over 'goed' of 'kwaad' en er is geen 'dag van afrekening' of iets dat we kennen als 'aflaten'. Keuzen hebben gevolgen en die kunnen óók nog gevolgen hebben voor jouw nazaten. Misschien hebben keuzen van voorouders ook wel invloed op jouw huidige leven.
Volgens Stichting Tata Kwasi ku Tata Tinsensi :In Winti gaat het in geloof om Anyame en uitingen van Anyame in Het Zijn; de uitingen van Anyame’s Geest en Kracht (de geestelijke invloeden) staan niet los van elkaars invloed of beïnvloeding; het zijn geen aparte natuurwezens, waarmee de mens moet dealen. Winti beleeft de Geest en Kracht van Anyame als één gedachte, als één geheel: Anyame is Alles en Niets.
Maar hoe zit het dan met die 'winti' in Winti? Winti wordt vaak vertaald als 'geesten', maar ook dat zijn het niet zonder meer; het zijn vaak bovennatuurlijke wezens of - als we het als germanen, grieken of romijnen zouden moeten verwoorden - Goden. Zij geven invulling aan concepten die een bepaald aspect; kennis of wijsheid bijvoorbeeld. Maar feitelijk zijn het dus uitingen van Anyame. Het zijn dus geen spoken die je komen bezitten. Al zijn er - schijnbaar- wel rituelen en dansen waarbij men zich insmeert met witte klei (pembe) om zich onder de doden te kunnen begeven; het wit schrikt dan de geestelijke voorouders niet af.
Ha fijn... even weer focus. Ik ging op les, hier in Nederland. In Amsterdam kwam ik samen met andere leerlingen en we probeerden de concepten de baas te worden. De ene ging het gemakkelijker af dan de andere. Ik had er best moeite mee. Alles is nieuw, concepten, begrippen... terwijl voor anderen begrippen al wel bekend waren.
Toch voelde ik me niet ongemakkelijk tussen mijn vooral Surinaamse medecursisten... het landde allemaal wel en ik voelde me verbonden.
De cursus gaf me inzichten in hoe dingen nu daadwerkelijk in elkaar zitten.
Maar de cursus was ook best highlevel en daarom heb ik ook nog diverse boeken gelezen om te verdiepen. Een uiteenzetting van de winti-leer | blog (werkgroepcaraibischeletteren.nl) is er bijvoorbeeld één. Maar diverse andere boeken hebben ook de revue gepasseerd en ik bestelde de uitwerkingen van de 'konmakandra' (bijeenkomsten) die de leer van Winti nader toelichten...
De vraag is natuurlijk of het mij dan ook beroerd heeft.
In tegenstellig tot wat vele bonuman vinden of priesters is mijnheer Zaalman van mening dat Winti universeel is. Alles is één. Dus ook de 'witman' (of in mijn geval 'wit uma') zou daar in moeten passen.
En dat is ook zo al moet ik toegeven dat het mij niet altijd gemakkelijk komt en ik nog zeer in de beginselen zit. Sommige zaken zijn door de leefwijze die wij aangeleerd krijgen zo diep en vast verankerd dat niet alles even gemakkelijk te begrijpen is. En, ik moet ook eerlijk toegeven, dat ik het best een dingetje vind dat ik nog tot 7 generaties terug geconnect ben... zeker omdat ik door vroegtijdige overlijdens niet verder kennis heb dan 2 en dus ook niet naar verhalen kan vragen... of moet ik loslaten of juist op zoek gaan?
Maar (weer bron Stichting Tata Kwasi ku Tata Tinsensi) Winti gaat het om zuiverheid: Zuiver leven, zuiver denken en zuiver handelen. Door zuiver te leven is de mens in staat in de Geest te treden. Doordat Anyame elk object/ elk schepsel met levenskracht vervult, is de mens te midden van alles in staat zijn of haar rol te beseffen en weet het zijn plaats hier te midden in te nemen.
Ik denk dat een ieder zijn/haar eigen invulling geeft in wat 'zuiver leven, zuiver denken en zuiver handelen' is. In zuiver leven betekent het voor mij schoon leven (letterlijk)... zo min mogelijk afval, zo natuurlijk mogelijk, kleine carbon footprint, geen bioindustrie sponsoren door kiloknallers te kopen maar als ik dan al vlees eet; dan biologisch. Rust in het hoofd, mediteren en bewust dingen doen.
En de cursus Winti had nog twee heel mooie gevolgen. Enerzijds liet het mij mijn passie voor natuurgeneeskunde weer oppakken en gaf het mij de kracht om meer angsten die ik had te overwinnen... en anderzijds leerde ik een heel mooi mens (Brada Zaalman) kennen...
